Konsultacja: Janusz Jusis (specjalista rehabilitacji medycznej)
Dopadła
Cię kontuzja, ale nie wiesz co dokładnie Ci dolega? Jesli ból nie mija po kilu dniach najrozsądniej wybrać się do (dobrego!) lekarza, który zleci odpowiednie badania. Trudno jest dać odpowiednie zalecenia dotyczące leczenia kontuzji jeśli nie wiadomo dokładnie jaki jest problem dlatego ważna jest odpowiednia diagnostyka. Pamiętaj, że dostępne bez recepty środki przeciwbólowe nie rozwiążą problemu; mogą go natomiast pogłębić.
Poniżej znajdziesz opisy najpopularniejszych kontuzji wśród biegaczy oraz sposoby radzenia sobie z nimi.
Zespół pasma biodrowo-piszczelowego
Przyczyna dolegliwości: Ocieranie pasma biodrowo – piszczelowego (powięzi mięśniowej) o nadkłykieć boczny kości udowej. W miejscu stykania się tych dwóch elementów znajduje się kaletka maziowa, która zmniejsza wzajemne tarcie tych struktur podczas zginania i prostowania kolana. Biegając dochodzi do podrażnienia powięzi i stanu zapalnego.
Czujesz: Narastający wraz z biegiem ból po zewnętrznej stronie kolana. Początkowo ból zaczynasz odczuwać dopiero pod koniec treningu lub bezpośrednio po jego zakończeniu. Jeśli zbagatelizujesz ten objaw ból będzie się pojawiał we wcześniejszej fazie treningu. W przypadku ostrego zapalenia silny ból może się pojawiać już na początku treningu. Ból jest też odczuwalny podczas chodzenia po schodach. Przy poważniejszym uszkodzeniu bolesne jest także uciskanie tego miejsca.
Leczenie: ok 6 tygodni zaniechania treningów. Lekarz może przepisać leki przeciwzapalne (NLPZ – niesteroidowe leki przeciwzapalne np. ketoprofen, diclofenac, naproxen)
Zabiegi: krioterapia miejscowa, pole magnetyczne (tzw. magnetostymulacja, magnetoterapia lub terapuls), laseroterapia punktowa, ultradźwięki (jeżeli stan zapalny nie jest zbyt ostry), fonoforeza lub jonoforeza
Kolano biegacza (chondromalacja rzepki)
Przyczyna dolegliwości: Rozmiękanie, zużywanie lub pękanie chrząstki rzepki oraz stan zapalny uniemożliwiają płynne poruszanie się rzepki w stawie rzepkowo–udowym. Przyczyną powstania kontuzji mogą być: zbyt słabe mięśnie czworogłowe ud, szerokie biodra lub duże płaskostopie (stopa pronująca)
Czujesz: Ból za rzepką, poniżej lub wokół niej nasilający się głównie w czasie siedzenia ze zgiętym kolanem lub w czasie chodzenia po schodach (głównie schodzenia). Ból może towarzyszyć Ci podczas treningu.
Leczenie: W przypadku lekkich objawów można okresowo zastosować podparcie rzepki w postaci gumki lub kinesiotapingu. Leczenie zaawansowanej kontuzji jest długotrwałe; wyjątkowo trudne ze względu na niemożność regeneracji tkanki chrzęstnej. Konieczne jest zaniechanie treningów. Należy unikać ww. pozycji, które powodują ból.
Zabiegi: krioterapia miejscowa, ćwiczenia w odciążeniu, pole magnetyczne. Wskazana jest systematyczna kontrola lekarska (badanie RTG, tomografia komputerowa). Pomocne może być stosowanie ortez (stabilizatorów). Podawanie dostawowe kwasu hialuronowego i siarczanu chondroityny może być również przydatne, ale nie ma 100% dowodów na to, że jest skuteczne (podobnie jak podawanie preparatów doustnych). Pomocne może być uzupełnienie w diecie minerałów (głównie wapnia, fosforu i cynku) i witamin.
Kontuzje w okolicy goleni (zespół prostowników stawu skokowego i złamanie przeciążeniowe)
Zdarzają się głównie u początkujących biegaczy lub tych, którzy biegają dużo po twardym podłożu.
Przyczyna dolegliwości: Zmęczone i mało elastyczne mięśnie goleni (prostowniki), które ulegają drobnym pęknięciom powodując stany zapalne. Może dochodzić również do uszkodzeń okostnej, jeśli słabe są kości piszczelowe. W skrajnych przypadkach przeciążenie kości może skończyć się jej pęknięciem lub złamaniem. Powstawaniu kontuzji w tej części ciała sprzyja wykonywanie zbyt długich kroków oraz nadmierna pronacja stopy.
Czujesz: Bóle grupy przedniej mięśni goleni. Bóle podudzia (okolic kości piszczelowej) nasilające się podczas treningu szczególnie podczas zbiegania z górki.
Leczenie: Długość leczenia w zależności od stanu zaawansowania kontuzji. Zaleca się zmniejszenie kilometrażu podczas treningów i zaniechanie biegania po twardym podłożu. Przy zaawansowanej kontuzji (podejrzenie pęknięcia kości) konieczne jest całkowite zaniechanie treningów. Przy pęknięciu kości piszczelowej należy podejść do leczenia bardzo poważnie (dalsza część kości piszczelowej jest znacznie słabiej ukrwiona, co utrudnia dostarczanie substancji odżywczych i gojenie)
Zabiegi: krioterapia miejscowa, pole magnetyczne, leki przeciwzapalne (NLPZ)
Naciągnięcie/naderwanie mięśnia brzuchatego łydki
Przyczyna dolegliwości: W wyniku urazu (najczęściej nagłego nadmiernego rozciągnięcia) następuje uszkodzenie mięśnia ( w skrajnym przypadku naderwanie).
Czujesz: Kłujący silny ból w łydce najczęściej łatwy do zlokalizowania. Przy znacznym uszkodzeniu może wystąpić krwiak.
Leczenie: Przez minimum tydzień, najczęściej dwa tygodnie całkowite zaniechanie treningów. Konieczna jest wizyta u lekarza i badania kontrolne. W przypadku naderwania mięśnia wskazane jest chodzenie o kuli. Po kilku dniach lekkie ćwiczenia pod nadzorem fizjoterapeuty. Może pomóc stosowanie maści przeciwzapalnych oraz doustnych leków przeciwzapalnych.
Zabiegi: pole magnetyczne - terapuls, następnie (jeśli nie ma krwiaka) krioterapia miejscowa, masaż wirowy, laseroterapia i cała gama odpowiednio dobranych ćwiczeń.
Zapalenie ścięgna Achillesa
Przyczyna dolegliwości: Z powodu naderwania ścięgna dochodzi do lokalnego stanu zapalnego. Może to nastąpić z powodu przetrenowania lub biegania w źle dobranych butach, które podrażniają ścięgno.
Czujesz: „ciągnący” ostry ból z tyłu pięty lub na przebiegu ścięgna niekoniecznie najsilniej podczas samego biegania, częściej po dłuższej chwili „zastania” np. po wstaniu rano z łóżka. Przy większym naderwaniu może dochodzić do obrzęku w danym miejscu i jeszcze większych dolegliwości bólowych (gulka wyczuwalna dotykiem). Ból uniemożliwia stanie na palcach oraz rozciągnięcie łydki.
Leczenie: całkowita przerwa w treningach na minimum kilka dni, ograniczanie chodzenia do minimum, podłożenie wkładki pod piętę ok 1 – 1,5 cm wysokości w celu rozluźnienia ścięgna Achillesa. Niezbędne jest noszenie miękkich butów podczas trwania kontuzji (tak, aby nie podrażniać ścięgna). Może pomóc stosowanie maści przeciwzapalnych oraz leków przeciwzapalnych. Wskazana jest wizyta u lekarza specjalisty i diagnostyka USG (uwidoczni naderwanie części włókien). Przy znacznym naderwaniu leczenie może trwać 6 tygodni i więcej. Wówczas wskazane jest chodzenie o kuli.
Zabiegi: krioterapia miejscowa, pole magnetyczne, jonoforeza, terapia laserowa.
Zapalenie rozcięgna podeszwowego
Przyczyna dolegliwości: Błona łącznotkankowa rozpięta od kości piętowej do palców ulega naderwaniu w wyniku czego tworzy się stan zapalny. Kontuzja częściej wystąpi u osób z nadmierną pronacją oraz tych, które mają wysoki łuk stopy. Zbyt mało elastyczne buty również mogą powodować tą dolegliwość.
Czujesz: ból po stronie wewnętrznej podeszwy stopy lub przyśrodkowo przy guzie kości piętowej. Największe dolegliwości oraz sztywność stopy występują zwykle rano zaraz po wstaniu z łóżka. Po rozgrzaniu ból się zmniejsza. W przypadku dłuższego przeciążania ból nawraca.
Leczenie: około 6 tygodni. Wskazane jest odciążenie stopy i noszenie odpowiedniego obuwia (z miękką wkładką pod piętą). Jeżeli dojdzie do przewlekłego stanu zapalnego dolegliwość jest trudna do wyleczenia (w skrajnym przypadku może skończyć się operacją). Pomocne może być st osowanie doustnych leków przeciwzapalnych oraz maści przeciwzapalnych.
Zabiegi: krioterapia miejscowa, pole magnetyczne, masaż wirowy, tera
pia manualna
Pęknięcia i złamania przeciążeniowe kości śródstopia
Przyczyna dolegliwości: Przeciążenie kości w wyniku pokonywania nadmiernych ilości kilometrów (szczególnie, jeśli treningi nie są odpowiednio rozłożone w czasie). Przy dużym przeciążeniu może dojść do pęknięcia nadwyrężonej kości.
Czujesz: Punktowy ból w stopie (w zależności od miejsca pęknięcia); zazwyczaj łatwy do zlokalizowania.
Leczenie: Całkowite zaniechanie treningów na minimum 2 tygodnie. Jeśli po tym czasie ból nie ustąpi bądź powróci konieczna jest wizyta u lekarza i badanie RTG w celu sprawdzenia czy jest pęknięcie.
Zabiegi: pole magnetyczne, masaż wirowy, ultradźwięki
UWAGA! Nie daj sobie wmówić, że niezbędne są zastrzyki ze sterydami! Wielu ortopedów chętnie przepisuje tego typu zabiegi, ponieważ szybko łagodzą one stan zapalny. Daje to poczucie komfortu i pozornego wyleczenia jednak kontynuacja treningów podczas tego typu leczenia może prowadzić do daleko idących powikłań np. do zerwania ścięgna, uszkodzenia chrząstki stawowej. Kiedyś stosowano terapię polegającą na ostrzykiwaniu stawów i uszkodzonych tkanek sterydami. Obecnie nie zaleca się tego typu postępowania z powodu niepożądanych działań sterydów. Zanim zdecydujesz się na taką terapię zastanów się więc dobrze i przeanalizuj wszystkie za i przeciw.